Głoska R bywa wyzwaniem zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Niektórzy ją lubią, inni wręcz przeciwnie. Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu uznacie, że nie taka ta głoska straszna, jak ją malują 😊 Poznajcie królową polskich głosek. Głoska R jest najtrudniejszą głoską w języku polskim i najpóźniej pojawia się w rozwoju mowy dziecka – między piątym a szóstym rokiem życia. Ten arcytrudny dźwięk powstaje w wyniku wibracji przedniej części języka z górnymi dziąsłami. Szybkie, precyzyjne i delikatne ruchy czubka języka umożliwiają wymowę głoski R. Zamiana głoski R na L jest częstym zjawiskiem językowym u dzieci w wieku przedszkolnym. U dwulatków może pojawić się substytucja głoski R na J (np. „jowej” zamiast „rower”), a u trzylatków i czterolatków R na L (np. „lowel” zamiast „rower”). Obie substytucje mają charakter przejściowy i rozwojowy. Czasami zdarza się, że dzieci 3- lub 4-letnie prawidłowo realizują głoskę R – są one raczej wyjątkiem, aniżeli regułą. Głoska R pojawia się u starszych przedszkolaków, po 5. roku życia. Jeśli od piątych urodzin dziecka upłynęło już trochę czasu, a w jego mowie nadal słychać głoskę L, bez zalążków wibracji, to warto skonsultować się z logopedą. Zdarza się, że dzieci wymawiają tę głoskę nieprawidłowo, np. z wibracją warg lub policzków. W takim przypadku bez względu na wiek dziecka trzeba jak najszybciej skonsultować się z logopedą, zanim nieprawidłowy dźwięk się utrwali. Zawsze lepiej profilaktycznie porozmawiać ze specjalistą i upewnić się, że dziecko nie zniekształca głoski.
Rysunek 1. „Na językach dzikich zwierząt” wyd. Mamania – premiera 8 lutego 2023
Głoska R nie pojawia się nagle w mowie dziecka, bez wcześniejszego przygotowania. Zanim dziecko nauczy się wymawiać głoskę R, wcześniej pionizuje język, czyli unosi go do górnych dziąseł i podniebienia twardego, w ten sposób przygotowuje się do wymowy tego dźwięku. Jeśli Twoje dziecko w wieku trzech lat nie unosi języka i nie wymawia głoski L lub zamienia głoskę L na J (np. mówi: „jody, bajon, motyj” zamiast „lody, balon, motyl”) niezekaj, tylko skonsultuj się z logopedą. Trudności z pionizacją języka u trzylatka są wskazaniem do konsultacji logopedycznej i mogą być w przyszłości przyczyną braku głoski R.
Rysunek 2. „Na językach dzikich zwierząt” wyd. Mamania – premiera 8 lutego 2023
„Na językach dzikich zwierząt” to druga część krótkich historyjek o zwierzętach i ich przysmakach, wprowadzająca dzieci w świat nauki i zabawy. Dowiedzą się one, jak wyglądają i do czego służą usta, zęby, dziąsła, podniebienie twarde, język oraz policzki. W czasie oglądania obrazków i słuchania historyjek dzieci i dorośli będą mieli okazję gryźć, żuć, wypowiadać różne tajemnicze dźwięki oraz ćwiczyć język, a zwłaszcza jego czubek odpowiedzialny za wibracje pojawiające się podczas wymowy głoski R. To jedna z trudniejszych umiejętności nabywanych przez dzieci, wymagająca wysokiej sprawności aparatu artykulacyjnego. Wierzę, że historyjki zyskają Waszą sympatię, a zwierzaki pomogą Wam wyćwiczyć delikatne, precyzyjne i szybkie jak rrrakieta ruchy języka! Premiera książki odbędzie się 8 lutego 2023 https://mamania.pl/product-pol-1193-Zapowiedz-Na-jezykach-dzikich-zwierzat-Trrrudne-historyjki-logopedyczne-z-gloska-R.html
Rysunek 3. „Na językach dzikich zwierząt” wyd. Mamania – premiera 8 lutego 2023
Rysunek 4. „Na językach dzikich zwierząt” wyd. Mamania- premiera 8 lutego 2023
Historyjki logopedyczne z głoską R mają charakter ogólny, wspierający rozwój mowy, a nie terapeutyczny. Przedstawione zabawy mają na celu zapoznanie dzieci z tą głoską, wyjaśnienie mechanizmu jej powstawania, a także przygotowanie narządów mowy do jej prawidłowej wymowy. Aktywne słuchanie i naśladowanie odgłosów zwierząt wspiera rozwój słuchu fonemowego, który umożliwia dzieciom różnicowanie dźwięków mowy. Warto pamiętać, że zabawy logopedyczne w domu są ważne i potrzebne, ale nie zastąpią ćwiczeń z logopedą w gabinecie. Ćwiczenia na własną rękę bez konsultacji ze specjalistą mogą zaszkodzić dziecku – istnieje ryzyko, że wada wymowy się pogłębi i trudniej będzie wypracować nowe, prawidłowe nawyki artykulacyjne. W przypadku wątpliwości warto pójść do logopedy, który ustali przyczynę braku głoski i zaleci odpowiednie ćwiczenia.
Opracowanie: mgr Anna Skiba – neurologopeda, specjalista wczesnej interwencji logopedycznej, autorka książek dla dzieci.